Những loại mẫu xét nghiệm ADN phổ biến hiện nay ở Việt Nam
Xét nghiệm ADN, còn được gọi là xét nghiệm di truyền, là một phương pháp y tế tiên tiến giúp xác định các đột biến xảy ra trong gen, nhiễm sắc thể hoặc protein của bạn. Những đột biến này không chỉ cung cấp thông tin về nguy cơ mắc các bệnh di truyền mà còn hỗ trợ xác minh mối quan hệ huyết thống giữa bố mẹ, con cái và những người thân trong gia đình. Hãy cùng ADN Lab Việt Nam tìm hiểu các mẫu xét nghiệm ADN cho kết quả chính xác lên đến 99,9% dưới bài viết sau nhé!
ADN là gì? Xét nghiệm ADN được hiểu như thế nào?
ADN (acid deoxyribonucleic) là vật chất di truyền nằm trong nhân tế bào và trên các nhiễm sắc thể, đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ thông tin di truyền của mọi sinh vật. GEN là một đoạn ADN mang thông tin di truyền cụ thể, quyết định các đặc điểm riêng biệt của cơ thể.
Xét nghiệm ADN là phương pháp sử dụng mẫu ADN từ các tế bào cơ thể để xác định quan hệ huyết thống giữa hai cá thể. ADN được di truyền từ cả cha lẫn mẹ, vì vậy nó là yếu tố chính xác nhất để kiểm tra mối quan hệ này.
Nếu mẫu xét nghiệm ADN của cha, mẹ và con trùng khớp trong từng gen, kết quả xác nhận quan hệ huyết thống sẽ đạt độ chính xác tới 99,999%. Ngược lại, nếu có từ 2 gen trở lên không khớp, hai cá thể được kết luận không có quan hệ huyết thống. Tuy nhiên, đối với trường hợp hai người đàn ông là anh em sinh đôi cùng trứng (có bộ gen giống nhau hoàn toàn), phương pháp này không thể phân biệt ai là người cung cấp tinh trùng cho đứa trẻ.
Những loại mẫu bệnh phẩm nào có thể sử dụng để xét nghiệm ADN?
Các mẫu xét nghiệm ADN rất phong phú và không có sự khác biệt đáng kể về độ chính xác. Các mẫu xét nghiệm ADN phổ biến bao gồm máu, tế bào niêm mạc miệng, mẫu mô, móng tay, tóc có chân, cuống rốn, xương và răng.
Xét nghiệm huyết thống có thể được thực hiện ở mọi độ tuổi vì hệ gen của con người được hình thành ngay từ khi thụ thai và hầu như không thay đổi. Đặc biệt, mẫu vật có thể được lấy từ thai nhi chưa chào đời, chẳng hạn như nước ối chứa tế bào của thai nhi.
1. Phương pháp xét nghiệm ADN bằng mẫu máu
Sử dụng mẫu xét nghiệm ADN là mẫu máu- một phương pháp phổ biến nhờ vào độ chính xác cao, sự ổn định của ADN trong máu và thời gian trả kết quả nhanh. Dưới đây là quy trình chi tiết để thu thập mẫu máu:
- Chuẩn bị trước khi lấy mẫu
- Liên hệ trung tâm y tế để nhận dụng cụ thu mẫu cần thiết.
- Rửa tay thật sạch để đảm bảo vệ sinh trong quá trình lấy mẫu.
- Dụng cụ cần thiết
- Bút bấm lấy mẫu, đầu bấm tiệt trùng.
- Giấy thu mẫu máu và thẻ ghi thông tin người cần phân tích.
- Quy trình lấy mẫu máu
- Ghi rõ họ tên người cần xét nghiệm lên thẻ lấy mẫu máu.
- Sử dụng bông tẩm cồn để lau sạch ngón tay giữa (với trẻ dưới 1 tuổi, có thể lấy máu ở gót chân).
- Lắp đầu bấm vào bút lấy mẫu, tháo bỏ phần bảo vệ.
- Đặt đầu bút lên đầu ngón tay và bấm nút để lấy máu. Quy trình này thường không gây đau.
- Nhẹ nhàng bóp đầu ngón tay cho đến khi thu được một giọt máu đủ lớn.
- Thu thập mẫu máu
- Để giọt máu thấm đều vào vòng tròn trên giấy thu mẫu.
- Sau đó, dùng bông tẩm cồn lau sạch vị trí lấy máu và giữ yên cho đến khi không còn chảy máu.
- Hoàn thiện mẫu
- Để giấy thu mẫu khô tự nhiên trong khoảng 10 phút.
- Gấp giấy thu mẫu cẩn thận và đặt vào phong bì riêng, ký tên để xác nhận.
- Gửi mẫu và chờ kết quả
- Lặp lại các bước trên nếu cần lấy mẫu của nhiều người.
- Điền đầy đủ thông tin vào phiếu đề nghị phân tích ADN.
- Gửi mẫu đến trung tâm y tế và đợi kết quả phân tích.
Phương pháp này đảm bảo tính chính xác và an toàn cao, đáp ứng nhu cầu phân tích huyết thống một cách hiệu quả.
2. Phân tích ADN thông qua mẫu tế bào niêm mạc miệng
Sử dụng tế bào niêm mạc miệng để xét nghiệm ADN là phương pháp đơn giản, phù hợp với mọi lứa tuổi và có thể thực hiện ngay tại nhà. Phương pháp này đảm bảo độ chính xác tương đương các kỹ thuật khác. Dưới đây là quy trình thu mẫu chi tiết:
1. Chuẩn bị trước khi lấy mẫu
- Không uống cà phê, trà, sữa hoặc hút thuốc ít nhất 4 giờ trước khi lấy mẫu để tránh làm giảm chất lượng.
- Rửa tay sạch và súc miệng 3 lần bằng nước ấm.
- Với trẻ sơ sinh, cần đợi 2 giờ sau bữa ăn cuối cùng và cho trẻ uống một ít nước để làm sạch khoang miệng.
2. Quy trình lấy mẫu tế bào niêm mạc miệng
- Lấy tăm bông vô trùng ra khỏi bao đựng, cắt bỏ một đầu và tránh chạm tay vào đầu bông.
- Sử dụng đầu bông để thu thập tế bào niêm mạc bằng cách quệt và xoay nhẹ khoảng 30 lần hoặc trong 30 giây vào mặt trong má. Di chuyển tăm bông trên toàn bộ bề mặt bên trong má để đảm bảo thu được đủ mẫu tế bào.
- Thực hiện với ít nhất 3 tăm bông cho mỗi người để đảm bảo kết quả phân tích chính xác.
3. Bảo quản mẫu
- Để các tăm bông vừa lấy khô tự nhiên trong không khí ở nhiệt độ phòng ít nhất 15 phút. Lưu ý không để đầu bông chạm vào bất kỳ bề mặt nào để tránh lây nhiễm.
- Sau khi khô, đặt tăm bông vào bao bì chứa mẫu và ghi rõ thông tin người lấy mẫu bên ngoài.
4. Hoàn thiện và gửi mẫu
- Lặp lại các bước trên cho từng người cần xét nghiệm, sử dụng một bộ tăm bông và bao bì riêng biệt để tránh nhầm lẫn.
- Khi thu thập đủ mẫu của tất cả những người cần phân tích, cho vào một phong bì lớn và gửi đến trung tâm xét nghiệm.
Phương pháp này vừa tiện lợi, vừa đảm bảo tính chính xác, giúp bạn dễ dàng thực hiện xét nghiệm ADN tại nhà mà không cần đến các cơ sở y tế.
3. Xét nghiệm ADN bằng mẫu tóc có chân
Sử dụng mẫu tóc có chân để xét nghiệm ADN là phương pháp hiệu quả, với độ chính xác tương đương các phương pháp khác. Tuy nhiên, phương pháp này không phù hợp cho trẻ sơ sinh hoặc trẻ có tóc quá mảnh, do khó thu thập được tóc có chân. Dưới đây là quy trình lấy mẫu tóc chi tiết:
1. Chuẩn bị trước khi lấy mẫu
- Chuẩn bị 2-3 phong bì, ghi rõ họ tên, quan hệ của người cần xét nghiệm lên từng phong bì.
- Chuẩn bị giấy trắng (giấy A4), không sử dụng giấy mềm hoặc giấy có kết cấu kém để gói tóc.
2. Thu thập mẫu tóc
- Nhổ từ 5-7 sợi tóc, đảm bảo mỗi sợi đều có chân tóc (phần gốc tóc thường có màu trắng hoặc đục).
- Đặt tóc lên giấy trắng, chú ý để phần chân tóc tiếp xúc với giấy.
- Gói tóc cẩn thận bằng giấy A4 để bảo quản, tránh bị nhiễm bẩn hoặc thất lạc.
3. Ghi thông tin và bảo quản mẫu
- Viết thông tin người cho mẫu và ký tên lên giấy gói mẫu.
- Đặt giấy gói mẫu vào phong bì tương ứng, đảm bảo thông tin khớp với người cần xét nghiệm.
4. Hoàn thiện và gửi mẫu
- Lặp lại các bước trên với mỗi người cần lấy mẫu tóc, sử dụng phong bì và giấy riêng biệt cho từng mẫu.
- Đặt tất cả các phong bì đựng mẫu vào một phong bì lớn cùng với phiếu đề nghị phân tích ADN.
- Gửi phong bì đến trung tâm xét nghiệm để thực hiện phân tích.
Phương pháp này đơn giản, dễ thực hiện tại nhà và mang lại kết quả chính xác khi được thu mẫu đúng cách.
4. Xét nghiệm ADN bằng mẫu cuống rốn
Mẫu cuống rốn rụng tự nhiên của trẻ sơ sinh là một trong những lựa chọn phổ biến và hiệu quả để xét nghiệm ADN. Quy trình thu thập mẫu cuống rốn được thực hiện như sau:
1. Chuẩn bị mẫu cuống rốn
- Lấy khoảng 1cm cuống rốn đã khô, sạch và rụng tự nhiên.
2. Đóng gói và ghi thông tin
- Đặt cuống rốn lên giấy trắng (giấy A4) và gói cẩn thận để bảo quản.
- Ghi đầy đủ thông tin của người cho mẫu và chữ ký lên giấy gói mẫu.
- Đặt mẫu đã gói vào phong bì riêng, ghi rõ thông tin người cho mẫu bên ngoài phong bì.
3. Hoàn thiện và gửi mẫu
- Bỏ tất cả các phong bì đựng mẫu của những người cần xét nghiệm vào một phong bì lớn.
- Kèm theo phiếu đề nghị phân tích ADN với đầy đủ thông tin cần thiết.
- Gửi phong bì đến trung tâm xét nghiệm để thực hiện phân tích.
Phương pháp này thuận tiện và an toàn, phù hợp với trẻ sơ sinh khi các phương pháp lấy mẫu khác chưa khả thi.
5. Xét nghiệm ADN bằng mẫu móng tay, móng chân
Mẫu móng tay hoặc móng chân là một lựa chọn tiện lợi và hiệu quả để xét nghiệm ADN, phù hợp cho cả trẻ em và người lớn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách thu thập mẫu:
1. Chuẩn bị trước khi lấy mẫu
- Rửa sạch móng tay, móng chân của người cho mẫu để loại bỏ bụi bẩn hoặc tạp chất.
2. Thu thập mẫu móng tay, móng chân
- Cắt toàn bộ móng tay hoặc móng chân trong một lần cắt định kỳ, đảm bảo đạt tối thiểu 40mg.
- Gom các mẩu móng tay hoặc móng chân lại và đảm bảo không bị nhiễm bẩn trong quá trình thu thập.
3. Đóng gói và ghi thông tin
- Đặt mẫu móng lên giấy trắng (giấy A4), gói cẩn thận để bảo quản.
- Ghi đầy đủ thông tin người cho mẫu và chữ ký lên giấy gói.
- Đặt mẫu đã gói vào phong bì riêng, ghi rõ thông tin người cho mẫu trên phong bì.
4. Hoàn thiện và gửi mẫu
- Bỏ tất cả các phong bì chứa mẫu vào một phong bì lớn, kèm theo phiếu đề nghị phân tích ADN với đầy đủ thông tin cần thiết.
- Gửi mẫu đến trung tâm xét nghiệm để tiến hành phân tích.
Phương pháp này đơn giản, không đau đớn và đảm bảo độ chính xác cao khi mẫu được thu thập và bảo quản đúng cách.
6. Phân tích ADN sử dụng mẫu nước ối hoặc mẫu sinh thiết gai nhau
y sảy thai, mặc dù tỷ lệ thấp. Vì vậy, chỉ nên thực hiện khi thật sự cần thiết.
Thời điểm thực hiện: Chọc ối chỉ được tiến hành sớm nhất từ tuần thứ 15 của thai kỳ.
Người thực hiện: Phương pháp này phải được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn tại bệnh viện phụ sản được cấp phép.
2. Quy trình lấy mẫu nước ối
- Bác sĩ sẽ tiến hành chọc ối bằng cách sử dụng kim chuyên dụng, chọc qua thành bụng để thu thập từ 2-5ml nước ối.
- Mẫu nước ối thu được sẽ chứa các tế bào của thai nhi, được sử dụng để xét nghiệm ADN.
3. Quy trình sinh thiết gai nhau
- Trong trường hợp cần xét nghiệm sớm hơn, bác sĩ có thể lấy mẫu sinh thiết gai nhau (CVS), thường được thực hiện trong khoảng tuần 10-13 của thai kỳ.
- Mẫu gai nhau chứa ADN của thai nhi, cung cấp thông tin di truyền cần thiết.
4. Hoàn thiện và phân tích
- Sau khi thu thập mẫu, bác sĩ sẽ bảo quản mẫu đúng cách và gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích ADN.
- Kết quả thường được trả sau vài ngày tùy thuộc vào trung tâm xét nghiệm.
Lưu ý: Quyết định thực hiện xét nghiệm ADN trước sinh cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.
Trên đây là quy trình thực hiện cụ thể đối với từng mẫu xét nghiệm ADN mà ADN LAB Việt Nam muốn chia sẻ tới bạn. Nếu còn thắc mắc hay muốn đặt lịch xét nghiệm quý khách vui lòng liên hệ qua Hotline: 0832005259. Hãy tiếp tục theo dõi ADN LAB Việt Nam để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu dụng trong suốt hành trình mang thai của mẹ nhé!
